
Stem en online werken

Handreiking online werken logopedie: algemene tips en stemgebruik
Aanvankelijk werd telelogopedie op grote schaal ingezet tijdens de Corona lockdown. Tegenwoordig wordt logopedie steeds vaker in hybride vorm aangeboden, dat wil zeggen zowel afspraken op de praktijk als ook (deels) online. Onder online logopedie of telelogopedie verstaan we het online-live aanbieden van logopedische therapie via een digitaal communicatiesysteem.
In welke situatie kan telelogopedie worden gebruikt?
Telelogopedie is zeer zinvol in die gevallen waarin de behandeling in de praktijk van de logopedist om fysieke of organisatorische redenen niet haalbaar is voor de patiënt. Telelogopedie biedt ruimte om de zorg nog beter te continueren in die situaties waarin de patiënt tijdelijk of structureel fysiek niet in staat is om naar de praktijk te komen. Telelogopedie past naadloos in het Zorg 2.0 concept waarin de patiënt centraal staat en therapeuten, al dan niet in keten, rond de patiënt hun zorg geven en overleggen over de bereikte resultaten en behandeldoelen.
Online communicatie vraagt echter om andere technieken dan face-to-face communicatie voor het opbouwen van goede therapeutische relatie. Logopedisten merken met name dat zij non-verbale communicatie missen, waardoor de logopedist en de client zich meer moeten inspannen om elkaar goed te begrijpen. Online behandelen wordt daarom als intensiever ervaren, ook voor de stem, hoewel de tijdsbelasting per behandeling zelf gelijk is aan een face-to-face behandeling. Online therapie vraagt om andere communicatiestijlen dan face-to-face zorg. In deze handreiking hebben we een aantal aandachtspunten en tips op een rij gezet die je in kunt zetten om goed geSTEMd te zijn en blijven tijdens de telelogopedie.
Werkruimte (zit / sta plaats)
De werkruimte waarin je online werkt heeft invloed op beeld en geluid
· Ruimte: kies je achtergrond bewust. De achtergrond kan de aandacht van je luisteraar beïnvloeden. Veel platforms hebben de mogelijkheid om de achtergrond zelf in te stellen. Je kunt daarvoor elke afbeelding kiezen die je op je computer hebt opgeslagen.
· Geluid: is de ruimte rustig of is er sprake van achtergrondgeluid?
· Licht: waar is de lichtbron? Ben je goed zichtbaar? Of zit / sta je in tegenlicht?
Beeld en geluid
Een duidelijk beeld en helder geluid zijn een voorwaarde voor prettig en ontspannen online werken/vergaderen.
· Probeer het directe geluid sterker te maken door een microfoon te gebruiken of gebruik een extra instelling zoals: ‘Zoom in music Mode’.
· Plaats je camera zodanig dat je camera en beeld op ooghoogte zijn; pas de afstand aan indien nodig bij bijvoorbeeld lichaamsoefeningen.
· Maak oogcontact door in de camera te kijken.
· Hou rekening met je kleding (contrasterend met achtergrond, rustige kleding).
· Let op je houding:
o blijf rechtop en actief zitten, met twee voeten op de grond en met een rechte rug,
o maak eventueel gebruik van een verhoging van je laptop en/of stoel.
o Probeer te vermijden dat je met je houding naar het beeld toe gaat om naar de cliënten te spreken.
· Maak bewust gebruik van spreekpauzes.
· Houd het volume van je stem binnen de ‘normaalwaarden’ (50-70 dB).
· Zorg voor voldoende toonhoogtevariatie in je stem.
· Het spreken met een microfoon en online is anders. Vraag na bij de patiënt in hoeverre je verstaanbaar bent en je microfoon goed is afgestemd. Je kunt jezelf ook eens opnemen.
· Spreek duidelijk en voorin je mond.
· Wees er bewust van dat als iemand alleen met hoofd en schouders in beeld is, handgebaren en andere lichaamstaal dan maar gering of niet waarneembaar zijn. Let op je eigen.gezichtsuitdrukkingen; wanneer de videokwaliteit slecht is wordt het moeilijker om van geringe gezichtsuitdrukkingen iets af te lezen
· Wees ervan bewust dat je gemoedstoestand zichtbaar en hoorbaar is, ook online.
· Zorg voor een goed beeld en rustige omgeving bij de client; vraag om tv/radio uit te zetten
Zorg voor jezelf
Bij face-to-face zorg haal je de cliënt op, de cliënt komt binnen, hangt zijn/haar jas op, maakt een praatje. Bij online behandelingen start de intensieve interactie direct. Er zijn minder aanknopingspunten om een praatje vooraf te maken. Cliënten zitten vaak al klaar met het materiaal, waardoor de activiteit direct. Online behandelen kan de schouders, nek en stem flink belasten. Zorg daarom voor goed materiaal om online te werken.
· Zorg dat je een stoel hebt die voldoende ondersteuning biedt aan een
ontspannen houding (zie bron: *Preventiecentrum Gezondheid en Welbevinden Zuyd Hogeschool, 2020. Werkplekpaspoort, onderaan deze handreiking).
· Werk met een headset zodat je de stem minder belast.
· Drink voldoende (liefst water of kruidenthee)
· Open regelmatig de ramen en zorg voor een goede luchtkwaliteit in je werkruimte
· Gun jezelf, je stem en je lichaam (spreek)pauzes om te herstellen. Liefst ieder uur 5 min. pauze bij computerwerk. Vul deze pauzes actief met bv. opstaan, strekken, schouders losmaken, stukje lopen/ wandelen/fietsen, iets te drinken/eten halen / naar de toilet gaan (op een andere verdieping).
· Las na een druk spreekmoment (1-1,5 uur) een spreekpauze in zowel voor je keel als ook voor je oren, je houding, je concentratie,..
· Neem ook na je werk de tijd om te herstellen. Kijk wat bij jou past. Wat heb jij nodig om de balans te herstellen?
· Spaar je energie voor de momenten waarop je de weinige non-verbale signalen die wel doorkomen absoluut wilt waarnemen; je kunt andere afspraken ook telefonisch plannen en bijvoorbeeld op hetzelfde moment gaan wandelen
· Plannen is belangrijk wanneer je veel online werkt; zet rustmoment in je agenda zodat je niet de hele dag online aanwezig hoeft te zijn.
· Probeer eens tussendoor staand telelogopedie te gegeven.
· Maak afspraken over spreekbeurten tijdens de online sessie; vermijd het om tegelijkertijd te praten, dit kost veel energie en gaat ten koste van beider informatie.
· Zorg ervoor dat je telefoon op stil staat en alle notificaties uitstaan, zodat je zelf niet veelvuldig wordt afgeleid.
· Als je je teveel van jezelf bewust wordt of overprikkeld raakt, door je eigen beeld de hele tijd te zien, zet dan als je even niet online bent je camera uit
· Luister naar je stem en je lichaam: als het pijn doet – stop!
· Train je stem regelmatig, om je stem fit en in conditie te houden
Overige tips
· Welke online platforms gebruik je? Zorg dat de link tijdig bij de client is
· Vraag om van tevoren (spraak/stem) bestanden of filmpjes op te sturen
· Stuur aan het eind van de behandeling alvast het materiaal op via mail voor de volgende behandeling. Wanneer je het materiaal al digitaal verzameld hebt, kost het opsturen van materiaal veel minder tijd
· Vraag van tevoren of er vrijuit gesproken kan worden; meld ook als er derden in de ruimte aanwezig zijn zoals een stagiaire die meekijkt (en veelal buiten beeld is)
Platforms voor telelogopedie
Er zijn diverse platforms die online werken mogelijk maken. Uit de enquête (info: Dossier Corona, update 27-03- 2020, NVLF) blijkt dat logopedisten het meest gebruik maken van Zoom (37,3%), Whereby (22,5%), Microsoft Teams (10,6%), Whatsapp (10,1%), Clickdoc (9,1%) en Skype (7,8%). Deze systemen zijn makkelijk toegankelijk voor cliënten, gratis en daarnaast bieden Zoom, Clickdoc en Teams de mogelijkheid tot het delen van het scherm. Toch worden Zoom, Whatsapp en Skype afgeraden door de NVLF, omdat het onduidelijk is of deze applicaties aan alle veiligheidsnormen.
Vergoeding telelogopedie
De voorwaarden voor vergoeding kunnen per zorgverzekeraar verschillen, evenals de bedragen. Check dit van tevoren.
* Om houdingsklachten te vermijden: bron: Preventiecentrum Gezondheid en Welbevinden Zuyd Hogeschool, 2020. Werkplekpaspoort.*:
- Stel de zithoogte van de bureaustoel zo in dat er een hoek van ongeveer 90° tussen de boven- en onderbenen ontstaat.
- Hou twee vingers ruimte tussen de voorzijde van de zitting en de knieholte.
- Hoogte rugleuning & lendensteun: deze dient dusdanig te worden ingesteld dat de holte in de onderrug goed wordt opgevuld.
- Stel de hoogte van de armleuningen zo in dat er een hoek van ongeveer 90° tussen de boven- en onderarmen ontstaat. Hierbij is het van belang dat de schouders ontspannen zijn en licht kunnen afhangen.
- De hoogte van de armsteunen is tevens de gewenste hoogte van het bureau. Wanneer je tijdens het werk liefst met de onderarmen op het tafelblad steunt is het aan te bevelen de armsteunen na het instellen van de tafelhoogte iets omhoog/omlaag te zetten. Op deze manier kun je goed aanschuiven.
- Toetsenbord: Klap de pootjes van het toetsenbord in om overbelasting van pols en onderarmspieren te voorkomen.
- Muis: zet bewegingen tijdens het muizen in vanuit de elleboog en schouder. Voor een goede uitgangshouding positioneer de muis direct naast het toetsenbord of tussen toetsenbord en bovenlichaam.
