Bij een professioneel zanger met stemproblemen loont het de moeite om goed uit te vragen (en te beluisteren) wat in haar/zijn zingen en spreken het aandeel is van:
- overbelasting, verschillende rollen met verschillend stemgebruik (performer, maker, organisator), switchen tussen zingen en spreken
- mate van getraindheid van de zangstem, specifiek volgens de termen van de eigen zangmethode
- mate van getraindheid van de spreekstem, specifiek in termen van plaatsing van de stem, mate van luidheid, level van articulatie, etc.
- discrepantie tussen zangstemtechniek en spreekstemtechniek: liggen beide systemen in elkaars verlengde of zijn het gescheiden systemen?
- classificatie-aspecten: zing je in toonhoogtegebieden die minder geschikt zijn voor jouw stem?
- zingen van verschillende muziekstijlen en het effect daarvan op de fijne zangtechniek
- het al dan niet gebruiken van microfoon, versterking, in-ear-system, goed (of belabberd) monitorgebruik
En in het algemeen de vraag:
‘Hoe bescherm je je instrument (= je larynx plus je hele lichaam)?
Vaak is er sprake van een discrepantie tussen spreekstemtechniek en zangstemtechniek, is bij getrainde zangers sprake van een goede zangstemtechniek, maar ‘verknolt’ het kelige of te luide spreken de fijnheid die nodig is voor het zingen. Regelmatig ook zijn er wel een hele poos zanglessen gevolgd, maar is de mate van techniekbeheersing (wat) onder de maat.
Nog vaker is er sprake van te weinig besef van de aanslag die de veelheid van (spreken, zingen, nog meer spreken in grote ruimtes, nog meer spreken in dialect, nog meer spreken zonder versterking op het toneel/in de kroeg, etc.) doet op de fijnheid die op larynxniveau voor het zingen vereist is; de zanger(es) beschermt zich zo te weinig, doet zichzelf spreekwoordelijk vocaal de das om.
Vroeger op het conservatorium moest ik altijd lachen om zangers die – in mijn ogen – overdreven in de weer waren met dassen en sjaals om zich te wapenen tegen weer en wind. Tegenwoordig kan ik ’t beter invoelen, betrap me er op dat ik op de fiets naar mijn koor mijn sjaal hoog optrek om mijn keel niet te veel te laten afkoelen. Want die wind is slecht voor mijn keel, ik ben er gevoelig voor. En in het algemeen is het belangrijk dat iedere zanger(es) verantwoording neemt voor haar instrument (= larynx plus je hele lichaam). De ene zanger(es) heeft een zandlopervormig sluitingsdefect, dus is het van belang de stemtechniek op zo hoog mogelijk niveau te trainen. Een volgende heeft een lichte, hogere mannenstem die gevoelig is voor te veel druk en dus specifiek in de lichtere stem-teinten dient te blijven. Een derde heeft snel last van allergie; vaak is zo iemand gebaat bij op tijd gebruik van antihistamine-tabletjes. Een vierde spreekt altijd luid; dat bijt met de fijnheid die nodig om te kunnen zingen. Een vijfde………etc.
Motto is dus: leer je lijf kennen, leer je stem kennen, en neem daarin je verantwoordelijkheid. Allerbelangrijkste vind ik dat je daarbij zoveel mogelijk streeft naar een hoge mate van getraindheid d.m.v. zangles door een stemprofessional.
Je zou het ook ‘vocale educatie’ kunnen noemen, en natuurlijk ook een mooi voorbeeld van preventie.
MdK, 8/3/2022.